Interview | door Joset van der Hoeven
Goede jaarcijfers betekent meer impact maken op sociaal, ecologisch en cultureel gebied. Wat zeggen de cijfers in dit jaarverslag? Hoe helpen we het klimaat en kunnen we als bank ook voor meer gelijkheid zorgen? Directeur van Triodos Bank Nederland Pauline Bieringa geeft toelichting. “We laten zien dat we meer zijn dan alleen de groene bank.”
2021 was om te beginnen wederom een jaar met corona. Voor ondernemers geen makkelijke tijd. Toch zien we dat niet terug in de jaarcijfers van Triodos Bank. De ondernemers die we financieren hebben veel veerkracht getoond. "Dat zegt iets moois over die duurzame ondernemers die we financieren. Natuurlijk hebben heel veel ondernemers het buiten hun schuld om heel zwaar gehad. Maar toch zie ik ook dat relatief weinig ondernemers die we financieren overheidssteun nodig hebben. Duurzaam ondernemen betekent langetermijndenken. Die manier van denken helpt je ook in lastige situaties."
Pauline Bieringa, directeur Triodos Bank Nederland. Maar moest die overheidssteun nu niet juist naar de duurzame ondernemer gaan in plaats van naar de KLM’s van deze samenleving? "Het toont dat die duurzame bedrijven die we financieren toekomstbestendig zijn. Tegelijkertijd hebben we nog steeds die échte transitie naar een groene, inclusieve en veerkrachtige economie nodig, de boodschap die we twee jaar terug verkondigden tijdens de eerste maanden van de coronapandemie. Toch ben ik hoopvol. Een echte reset is er nog niet, maar de bewustwording groeit. Kijk naar de oud-generaal Tom Middendorp die oproept om klimaatverandering aan te pakken omdat het bestaande spanningen kan vergroten en conflicten verder kan aanjagen. Daarmee vormt het een bedreiging voor de vrede in de wereld. Hij werd eerst gekscherend klimaat-generaal genoemd, nu krijgt hij veel bijval."
"We kijken naar projecten die nog niet mainstream zijn, maar wel noodzakelijk om de klimaatdoelen te halen Pauline Bieringa
Triodos Bank voorzag 6 miljoen huishoudens van duurzame energie in 2021. Maar wat zeggen de cijfers, hoe helpen wij het klimaat hiermee? "Voor Triodos is geld nooit een doel op zich, maar een middel om impact te bereiken. Maar we hebben andere banken nodig om die 6 miljoen te laten groeien. Ooit waren wij de eerste financiers van een windmolen. Inmiddels kunnen we grote wind- en zonprojecten overlaten aan de grote banken die deze ook zijn gaan financieren. Wind- en zonne-energie is mainstream. We mogen er als Triodos gemeenschap trots op zijn dat wij de weg vrij hebben gemaakt hiervoor. Nu is het voor ons tijd een stap verder te gaan. Door te kijken naar andere projecten die nog niet mainstream zijn, maar wel noodzakelijk om de klimaatdoelen te halen. Denk aan groene waterstof, batterijen om wind- of zonne-energie op te slaan, maar ook bijvoorbeeld burgerinitiatieven. Zo beginnen we weer kleinschalig net als bij die eerste windmolen, maar kunnen we later opschalen en gaan hopelijk de andere banken ook mee."
Waarom is het belangrijk dat we als bank burgerinitiatieven financieren? "Het is best lastig om draagvlak te creëren voor duurzame energie. Er heerst best wat scepsis, denk aan bezorgde burgers die protesteren tegen windmolens. Burgers die je wel mee moet en wilt krijgen om projecten mogelijk te maken, anders halen we de klimaatdoelen niet. We zijn al koploper in het financieren van verschillende lokale energiecoöperaties. Dat wil zeggen: groepen burgers die zelf besluiten energie op te wekken in de wijk waarbij de voordelen ten goede komen aan de eigen omgeving. En door de oprichting eind 2021 van het Realisatiefonds met Energie Samen, SVn en twee andere banken kunnen we nog meer lokale energiecoöperaties helpen.
In dit fonds bundelen we de krachten en expertises en gaan we in een jaar tijd 1.000 lokale initiatieven financieren. Een mooi voorbeeld van change finance: we laten anderen zien dat het wél kan als je het samen doet."
Triodos Bank behaalde het afgelopen jaar ook impact in de cultuursector. Zo werden er 4.700 betaalbare werkruimtes voor creatief werk gefinancierd. Maar de cultuursector had het ook heel lastig in het tweede coronajaar. "Cultuur is inderdaad extra hard getroffen door COVID-19. Het is goed dat wij die sector zijn blijven steunen. Dit konden we mede doen door samen te werken met het Europese Investeringsfonds (EIF). We hebben een garantstelling voor 200 miljoen euro getekend. Aan het eind van het jaar hebben we 412 culturele en creatieve ondernemingen in Nederland, België, Frankrijk en Spanje gefinancierd voor in totaal 87 miljoen euro. Dat zijn mooie bedrijven zoals cultuurhuis Amare in Den Haag waar ik zelf vaak kom. Binnen dit theater zijn verschillende gezelschappen gevestigd, vind je een restaurant waar mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt werken en is het hele gebouw met duurzame materialen ingericht. Ook bijzonder aan dit cultuurhuis: ze zetten zich in om laagdrempelig te zijn voor een breder publiek. Een mooie manier om impact te maken. En zonder de samenwerking met het EIF hadden we niet zoveel culturele ondernemers uit de brand kunnen helpen."
In 2021 werden 17,8 miljoen leningen verstrekt aan ondernemers in opkomende economieën. Maar ook: 59.000 mensen zijn voorzien van sociale huisvesting. Daarmee is sociale inclusie een breed thema. Maar ook een thema waar mensen misschien niet meteen aan denken bij Triodos. "We zijn meer dan alleen groen. Al sinds de oprichting in 1980. Naast de groene kant is die sociale en culturele kant even belangrijk. Vorig jaar hebben we het nog nadrukkelijker op de agenda gezet omdat het tijd werd dat we dit meer lieten zien. We maken een verschil door ondernemers te financieren die zich inzetten voor een gelijkwaardige samenleving, zoals ’t Kabouterhuis of Exodus . Tegelijkertijd was het voor onszelf een wake-up call. Want wat doen we er intern aan om voor meer inclusie te zorgen? Niet genoeg. Hier werken we hard aan en we trapten vorig jaar af door een podcast op te nemen over dit thema. Ik vind het mooi dat we daarmee onze eigen kwetsbaarheid tonen. We nemen onze klanten mee in onze zoektocht naar onze zoektocht naar meer sociale inclusiviteit."
't Kabouterhuis helpt kinderen met gedrags- of opvoedproblemen weer mee te doen door al vroeg de juiste zorg te geven. In de jaarcijfers zien we nog een mijlpaal: de 10.000e Triodos Hypotheek werd verstrekt. Wat is daar bijzonder aan? "Met onze duurzame hypotheek hebben we de financiële sector in beweging gekregen. We waren de eerste bank die nu al meer dan tien jaar terug het energielabel van een woning koppelden aan de hoogte van de hypotheekrente. Hiermee stimuleren we woningeigenaren stappen te maken. Anderen banken volgden. Nu is de tijd aangebroken om te kijken hoe we de woningmarkt ook inclusiever kunnen maken. Dat doen we onder andere door het debat te voeren over de leennormen.
We zijn de eerste bank die de leennorm naar onder bijstelt als huizen een laag energielabel hebben. Dit doen we in combinatie met een energiebespaarlening tegen 0% rente. Het is namelijk een financieel risico om niet te verduurzamen, zeker in deze tijd. Een belangrijk signaal en het daagt ons uit ook te kijken naar hoe we de groep mensen kunnen ondersteunen die getroffen wordt door de hoge energiekosten. Kunnen we met onze duurzaam vastgoedprojecten meer sociale huur financieren? Denk aan projecten als de Steenvlinder waar mensen die geen hypotheek kunnen krijgen toch de mogelijkheid krijgen een kluswoning te ‘koop-huren’. Of kunnen we groeien in de tiny house sector door meer met StartBlock samen te werken die hele wijken optuigt met houten en betaalbare woningen?"
"Met onze duurzame hypotheek hebben we de financiële sector in beweging gekregen Pauline Bieringa
"Komend jaar starten we met een rentevoordelige hypotheek voor biobased wonen. Dat is nog een niche, je huis bouwen of verbouwen met natuurlijke materialen. Maar we maken er wel weer een statement mee en hopen dat het snel gangbaarder wordt om huizen te bouwen met duurzame grondstoffen. Beton zorgt voor veel CO2-uitstoot, dat kunnen we dan steeds meer voorkomen."
Steenvlinder INC tovert leegstaande gebouwen om in klus-huur-koopwoningen. Welke belangrijke keuzes maakten we in 2021? "Eind vorig jaar stuurden we een brief aan alle gefinancierde ondernemers in de zonne-energiesector. Onderzoek wijst namelijk uit dat 45% van de productie van polysilicum, een belangrijke grondstof van de panelen, uit de regio Xinjiang komt. Dit is een regio in China waar veel Oeigoeren wonen die onder dwang moeten werken. We hebben alle leveranciers gevraagd om aan ons te bevestigen dat ze hier niks mee te maken hebben. Daarnaast sluiten we nieuwe financieringen uit als zonnepanelen uit Xinjiang blijken te komen. Dit was een behoorlijk activistische actie van ons, en we roepen ook andere banken hiertoe op.
Een andere belangrijke keuze is dat we besloten om uiterlijk in 2035 ‘netto nul’ te zijn. Dit programma heet #AsOneToZero . Dat betekent dat de broeikasgassen van onze leningen en investeringen onder de streep nul is. Samen met onze klanten gaan we echt voor een inclusieve transitie, en het is ambitieuzer dan de doelen van Parijs. Wat helpt is dat veel van onze klanten van zichzelf al geïnteresseerd zijn in verduurzaming. Omdat niet alle ondernemers nul uitstoot kunnen hebben, gaan we tegelijkertijd inzetten op compensatie door zelf fors te investeren in natuurprojecten. Denk aan het omzetten van boerenland in natuurgebied of het vergroenen van stedelijk gebied."
Hoe rijmen we de goede jaarcijfers met het slechte nieuws voor de certificaathouders? Die handel lag nog steeds stil omdat ze moeten wachten omdat Triodos Bank een nieuw handelsplatform gaat bouwen om de handel weer mogelijk te maken. "2021 was een moeilijk jaar voor certificaathouders. Ik begrijp heel goed de onrust van de certificaathouder die bij zijn belegging wil. Of zich zorgen maakt over de waarde van een certificaat. Helaas kunnen wij niet anders dan het handelssysteem veranderen zodat de aan- en verkoop voor certificaathouders weer mogelijk wordt en we onze duurzame missie kunnen waarborgen. Zelf terugkopen mag wettelijk maar zeer beperkt, en is dus geen oplossing. Tegelijkertijd blijven we in gesprek met de beleggers die zich zorgen maken. En blijven we doorgaan met waar we voor opgericht zijn: het financieren van positieve verandering. Daar is de bank goed voor toegerust, zoals ook onze jaarcijfers bevestigen. Hopelijk stelt dit ook mensen gerust."
Waarom kunnen de kosten niet omlaag als Triodos Bank een gezond bedrijf is met winst? "Uit de jaarcijfers blijkt dat we een gezonde winst maken en we solide zijn. Maar wat ook blijkt: de kosten per klant zijn te hoog. Dat heeft te maken met de wet- en regelgeving waar we aan moeten voldoen en omdat we relatief klein zijn, is dit een grote kostenpost. De regels gaan niet minder streng worden, maar we gaan wel stappen maken in digitalisering en automatisering. Natuurlijk zonder afbreuk te doen aan de menselijke kant van Triodos, waar je gelukkig geen computer aan de telefoon krijgt."
Wat vind je een mooie uitdaging voor komend jaar? "Vorig jaar hebben we mooie stappen gemaakt om meer impact te maken door samenwerking. Dat kan nog intensiever. Ik zou geefgeld, spaargeld en investeringsgeld meer willen combineren om transitieversnellers een steun in de rug te geven. Denk aan een mix van bijvoorbeeld leen- en vrijgemaakt geld tegelijkertijd waardoor we een innovatief duurzaam idee kunnen steunen dat zonder deze gestapelde financiering nooit het licht had gezien. Dit kan met externe financieringspartners. Maar dit soort samenwerkingen komen ook steeds meer tot uiting met behulp van ons eigen Triodos Regenerative Money Centre ."
