De aftrap voor Prinsjesdag was wederom voor de koopkrachtplaatjes. Natuurlijk, ik misgun niemand meer geld aan het eind van de maand. De economie groeit alweer een paar jaar en Nederlanders profiteren daar nog lang niet allemaal van. Boter bij de vis, zal het kabinet hebben gedacht.
Maar het is boter bij de verkeerde vis. En dan heb ik het niet alleen over de dividendbelasting. Naast de koopkracht wordt er wel wat geld gebruikt om de schade die in de collectieve sector door alle bezuinigingen tijdens de crisis heeft opgelopen te verzachten.
Deze Miljoenennota is geschreven om de kiezer volgend jaar tevreden te stellen in plaats van ambities op langere termijn te realiseren
Dat is niet genoeg. Hoe bereiden we ons voor op economisch slechtere tijden? En hoe gaan we op lange termijn grote uitdagingen aan? Wie betaalt het verduurzamen van de economie? Deze Miljoenennota is geschreven om de kiezer volgend jaar tevreden te stellen. Niet om ambities op langere termijn te realiseren.
Dak repareren lukt nooit als de zon schijnt
Het gaat ontegenzeglijk goed met de economie. Tenminste, afgemeten aan hoeveel er wordt besteed en verdiend en het aantal mensen dat een baan krijgt. De krapte op de arbeidsmarkt wordt naar verwachting volgend jaar heel groot, zonder dat dat zich vertaalt in grote loonstijgingen. De overheidsbegroting zit al weer een tijdje in de plus, de overheidsschuld daalt. Geen betere tijd om de boel eens goed te verbouwen. Om de schade die de bezuinigingen aan de collectieve sector hebben toegebracht te repareren.
Maar wat als we echt goed naar de begroting kijken. Dan lukt het een beetje om bezuinigingen te repareren, maar totaal niet om te beginnen met een grondige verbouwing. Her en der worden wat gaten gevuld. In de zorg, onderwijs, salarissen in de collectieve sector en defensie. Maar dit is wel het vullen van gaten zonder naar de onderliggende oorzaken te kijken. Een jarenlang bezuinigingsbeleid, afgedwongen door Europese regels, laat zich niet in een paar jaar repareren. Want de bezuinigingsplannen van de vorige kabinetten van Rutte dreunen jarenlang door.
Gepruts aan belastingtarieven
Fors verbouwen zit er echter helemaal niet in. Sterker nog, de budgettaire ruimte die er nu is wordt vooral gebruikt om met allerlei gepruts aan belastingtarieven, -kortingen en -toeslagen iedereen er in koopkracht op vooruit te laten gaan.
En natuurlijk, meer geld aan het einde van de maand is prettig. Maar dit geld uitgeven gaat wel ten koste van de noodzakelijke buffers die we nodig hebben als het een keer weer slechter gaat (en dat gaat ooit weer gebeuren!). Een deel van het geld dat nu binnenkomt heeft vooral te maken met de stand van de conjunctuur. Als daar geen rekening mee wordt gehouden, is er een structureel tekort op de begroting. Weinig ruimte voor slechte tijden dus.
Zon schijnt voor financiële cijfers, niet voor samenleving
Met het materieel welbevinden zit het, mede door het kabinetsbeleid, naar verwachting komend jaar goed. Maar deze kabinetsinspanning brengt twee zaken aan het licht: economische groei is niet meer de heilige graal voor voorspoed en het kabinetsbeleid is niet gericht op de opgaven voor de langere termijn.
De lastenverlichting die de overheid bedrijven geeft is om het grootbedrijf te plezieren, de gemiddelde kiezer heeft daar niets aan
Het is logisch dat het kabinet wil dat mensen, kiezers, profiteren van de economische groei. Maar dat zou niet van de overheidsbegroting moeten komen. Bedrijven, vooral het internationale grootbedrijf, slagen erin een groter deel van de winst te houden. Werknemers profiteren te weinig. De lastenverlichting die de overheid bedrijven geeft, zoals verlaging van de vennootschapsbelasting en de afschaffing van de dividendbelasting, is juist om ditzelfde grootbedrijf te plezieren. De gemiddelde kiezer heeft daar niets aan.
Inspanning voor langetermijndoelen
Ook dit kabinet heeft langetermijndoelen. Het wil graag dat Nederland de uitstoot van broeikasgassen in 2030 met 49% terugbrengt. Maar tot nu toe is er alleen maar gepraat. En we weten ook dat het realiseren van die verduurzaming veel geld kost, terwijl slechts een beperkt bedrag (300 mln) op de begroting is gereserveerd. Om al die huizen energiezuiniger te maken bijvoorbeeld. Of om het openbaar vervoer te verbeteren zodat meer mensen de auto laten staan. Of bedrijven te helpen hun bedrijfsvoering en uitstoot grondig aan te passen.
De overheid moet ten eerste zorgen dat de wet- en regelgeving er is. Maar ten tweede, en minstens zo belangrijk, dat burgers en bedrijven ook het geld hebben om die transitie te realiseren. En dat is meer dan een verdelingskwestie. Dat is vooral een kwestie van ruimhartig geld ter beschikking stellen. Dat is de vis die ik zoek.
DOSSIER
ENERGIETRANSITIE
De energietransitie is een van de belangrijkste thema’s van deze tijd. Hoe kunnen we de klimaatdoelen halen? Wat kan Triodos Bank doen? En wat kun je zelf doen?
Bedankt voor je reactie!
Bevestig je reactie door op de link in je e-mail te klikken.