Ondanks het groeiende bewustzijn over de noodzaak om klimaatverandering te beperken, en ondanks de internationale klimaatverdragen van Kyoto (1997) en Parijs (2015), blijft de uitstoot van broeikasgassen onverminderd hoog. Maar dat gaat eindelijk veranderen.

Positieve ontwikkeling

“Er is de laatste jaren veel gebeurd in positieve zin. Een paar jaar geleden waren er nog wel partijen uit bijvoorbeeld de industrie, die openlijk twijfelden aan nut en noodzaak van klimaatbeleid. Dat is inmiddels echt anders. Ik ben bij het overleg rond het klimaatakkoord nog niemand tegengekomen die zegt: ik ben tégen de CO2-doelstelling van het kabinet.”

Dat zegt oud-milieuminister Ed Nijpels. Nijpels is voorzitter van het klimaatberaad dat het nationaal klimaatakkoord voorbereidt, in opdracht van het kabinet. Het klimaatberaad is het overkoepelende overleg van de voorzitters van de verschillende werkgroepen – in jargon: sectortafels – die de klimaatmaatregelen in detail uitwerken.

KLIMAATAKKOORD

KLIMAATAKKOORD In opdracht van het kabinet wordt gewerkt aan een klimaatakkoord. Daarin maken bedrijven, maatschappelijke organisaties en overheden concrete afspraken over het verlagen van de CO2-uitstoot. Doel is het realiseren van een reductie in 2030 met 49% ten opzichte van 1990. Het klimaatakkoord is de nationale uitwerking van de doelstellingen uit het klimaatverdrag van Parijs uit 2015.

De uitwerking van het klimaatakkoord staat onder leiding van onder meer oud-politici Ed Nijpels, Diederik Samsom en Kees Vendrik. Vendrik is ook hoofdeconoom van Triodos Bank.

• Volgens planning worden de hoofdlijnen van het akkoord op 10 juli aan het kabinet aangeboden.
• In de zomer berekenen onder meer het Planbureau voor de Leefomgeving en het Centraal Planbureau de effecten van de voorgestelde maatregelen.
• In september doet het kabinet – op basis van de adviezen en berekeningen – een voorstel aan de Tweede Kamer, waarna een debat volgt en de maatregelen kunnen worden vastgesteld.
• De maatregelen worden vervolgens in de tweede helft van het jaar uitgewerkt in concrete uitvoeringsplannen. Dat gebeurt door overheden, bedrijven en maatschappelijke organisaties. Die concrete plannen tezamen vormen het klimaatakkoord. In 2019 begint de uitvoering van de plannen.

> Het klimaatakkoord
> Artikelen van Kees Vendrik

Sectoren zijn onder meer de industrie, elektriciteit en gebouwde omgeving (zie kader). Nijpels: “Aan de sectortafels vinden uiteraard flinke discussies plaats, bijvoorbeeld tussen milieuclubs en het bedrijfsleven. Maar die gaan steeds over het hóe: welke maatregelen zijn nodig om de doelstelling te halen? Er zijn geen discussies meer over het waarom van de CO2-doelstelling. Daar zijn alle partijen het over eens.”

Nu is het moment, dat beseft iedereen

Hoewel het akkoord nog gepresenteerd moet worden, sijpelen de laatste weken al wel onderdelen van het plan naar buiten. Zoals een mogelijke verhoging van de belasting op aardgas, en een verlaging van de belasting op elektriciteit. Volgens de voorlopige plannen wordt het straks mogelijk om duurzame maatregelen in huis te regelen via een gebouwgebonden financiering. Een hypotheek niet gekoppeld aan de huiseigenaar, maar aan de woning. Hiermee hoef je geen extra schuld aan en kan aflossing en rente worden voldaan uit besparing energiekosten.

Hoe snel we de CO2-uitstoot ook terugbrengen, banken zijn onmisbaar voor het financieren van de maatregelen

Dergelijke concrete voorstellen geven vertrouwen. Zeker voor wie bedenkt dat we van ver komen als het gaat om klimaatbeleid en de transitie naar duurzame energie. Want aandacht voor die onderwerpen is verre van nieuw, zegt duurzaam ondernemer en klimaatactivist van het eerste uur Maurits Groen. “Al in de jaren 70 en 80 was er oog voor het omschakelen naar duurzame energiebronnen zoals wind en zon, als alternatief voor olie en gas. En onlangs vond ik zelfs een advertentie uit 1901 voor zonnepanelen.”

Maar al die aandacht voor alternatieve energiebronnen leidde níet tot een grootschalige overstap naar schone energie. Groen: “We zijn als samenleving ontzettend goed in het uitstellen en voor ons uitschuiven van lastige maatregelen. Alleen op het moment dat het écht niet anders meer kan, komen we in actie. En dat moment is nú aangebroken, dat beseft iedereen.”

Is de helft wel genoeg?
Toch is het de vraag of we hard genoeg gaan met de overstap naar duurzame energie. Dat zegt Marjan Minnesma, directeur van Urgenda dat zich inzet voor het versnellen van de verduurzaming van Nederland. Minnesma: “Ik was blij met het klimaatakkoord van Parijs. Daarin staat dat de mondiale temperatuur niet verder mag stijgen dan 2 graden, en het liefst zelfs met maximaal 1,5 graad. Maar op dit moment ís de mondiale temperatuur al met 1 graad gestegen ten opzichte van 1990. Dus de speelruimte is nog maar heel klein.”

En daarom moeten we de uitstoot tweemaal zo snel afbouwen dan het kabinet wil, aldus Minnesma. “Als we de temperatuursstijging voldoende willen beperken, dan zouden we vanaf 2030 helemaal geen CO2 meer moeten uitstoten.”

Is dat niet gewoonweg onhaalbaar? Zeker niet, vindt Minnesma. “Een snelle afbouw kan écht. Er zijn voldoende betaalbare maatregelen te nemen die ons helpen dat doel te realiseren. Denk aan een volledige overstap naar elektrisch rijden en aan een grootschalige verbetering van woningisolatie. We moeten de komende jaren gewoon meters maken. En iedereen – van woningeigenaar tot ondernemer – kan een bijdrage leveren.” We hoeven niet te wachten op een klimaatakkoord om zélf in actie komen, wil Minnesma maar zeggen.

Grote rol voor banken
Hoe snel we de CO2-uitstoot ook terugbrengen, banken zijn onmisbaar voor het financieren van de maatregelen, zoals de bouw van zonne-energieparken en het grootschalig isoleren van huur- en koopwoningen. Dat zegt Peter Blom, directievoorzitter van Triodos Bank.

Ik ben bij het overleg nog niemand tegengekomen die zegt: ik ben tégen de CO2-doelstelling van het kabinet

Triodos Bank financierde begin jaren 80 de eerste windmolens in Nederland. “Maar we staan inmiddels al lang niet meer alleen”, zegt Blom. “Ook andere banken zijn overtuigd van de noodzaak en de urgentie van de transitie naar duurzame energie, en financieren grote projecten zoals windmolenparken op zee.”

“Vorig jaar hebben we met alle CEO’s van alle banken en andere financiële instellingen een brief aan de Tweede Kamer gestuurd. Daarin geven we aan dat we met de overheid de krachten willen bundelen om de doelstellingen van ‘Parijs’ te halen. Die gezamenlijke verklaring is ontzettend positief en geeft vertrouwen voor de toekomst. Duurzaamheid is gewoon geworden.”

Triodos Bank en Pakhuis de Zwijger organiseren samen een reeks bijeenkomsten rondom de Klimaattafel. In deze programma’s worden de uitdagingen rondom het klimaatneutraal maken van Nederland besproken. Bekijk de videoimpressie van de editie over het klimaatakkoord waarin een antwoord gezocht werd op vragen zoals: wat houd het akkoord in? En is dit wel genoeg?

Meer lezen over het Klimaatakkoord? Wij stelden 7 vragen aan een van de bouwers>

Video: Charlotte Frijters