Essma Ben Hamida is geboren in Tunesië maar reisde voor haar werk als journalist de hele wereld over met als specialisatie ontwikkelingszaken. In 1989 keerde ze terug naar haar geboorteland. Ze was geschokt door de grote armoede en ongelijkheid. “En in het hele straatbeeld was geen vrouw te zien. Vanwege traditie en cultuur bleven ze binnenshuis.”

Kleine leningen

Ben Hamida besloot toen een enquête te houden. Ze klopte aan bij huizen in de arme buitenwijken van de hoofdstad Tunis. Daar vroeg ze vrouwen wat ze nodig hadden om een ondernemend en actief leven te leiden. Het bleek dat vrouwen – die vaak oorspronkelijk van het platteland kwamen –nuttige basisvaardigheden hadden, zoals weven, naaien en het houden van dieren.

Tekst loopt verder onder video

Wil je deze video zien?

Wil je deze video zien?

Cookies zijn nodig om deze video te tonen. Lees er meer over in onze Privacyverklaring

“Ze hadden alleen niet het kapitaal om hun kleine activiteiten uit te breiden. En als ze producten hadden om te verkopen, gebruikten ze hiervoor tussenpersonen omdat ze de markt niet kenden.” Ben Hamida ontdekte tijdens haar onderzoek ook dat een groot aantal van deze vrouwen een bedrijf wilde opzetten, maar niet de moed had om hun vader of broers om geld te vragen. Dus begon ze, samen met haar echtgenoot Michael Cracknell kleine leningen te verstrekken aan deze vrouwen.

ENDA

PROJECT CV

Enda is in 1990 opgericht door Essma Ben Hamida en haar man Michael Cracknell. In 1995 startte de ontwikkelingsorganisatie met microkredieten om levenskwaliteit te verbeteren. 20 jaar later is de organisatie een van de meest toonaangevende microfinancieringsinstellingen in Noord-Afrika en de Arabische regio. De instelling heeft meer dan 300.000 kredietnemers. Triodos Fair Share Fund is aandeelhouder en draagt in deze rol bij aan de verdere ontwikkeling van deze instelling.

Inmiddels is Enda een van de toonaangevende microfinancieringsinstellingen in Noord-Afrika en de Arabische regio. “Ik zie en hoor iedere keer weer de veranderingen die toegang tot geld voor onze klanten teweeg brengt. Hun leven is completer en minder stressvol. De vrouwen verdienen, beslissen, worden gerespecteerd, maar bovenal: ze zijn trots op zichzelf. Toegang tot geld maakt mensen zelfstandig en verandert levens.”

Vrouwenrechten

Dit doel bereikt Enda onder andere door haar klanten via de filialen een plek te beiden waar ze elkaar ontmoeten. Ze doen hier bijvoorbeeld mee aan workshops op verschillende gebieden, variërend van onderhandelingstactieken, de marketing van producten en vrouwenrechten tot het bespreken van huiselijk geweld. Tijdens de verkiezingen in 2011 informeerde Enda haar klanten over politieke rechten en het belang van stemmen: Enda is er toen in geslaagd om 5.000 van haar klanten, vooral vrouwen, ervan te overtuigen om zich te registreren voor het stemmen.

Enda richt zich op de behoeften van haar klanten. Dat is bijvoorbeeld te zien aan het onderwijskrediet dat de instelling ontwikkelde. “Het schooluitvalpercentage is hoog in Tunesië en Enda’s onderwijskrediet helpt gezinnen om de kosten van de schoolspullen van hun kinderen te betalen. Die kunnen heel hoog zijn als je meerdere kinderen hebt. Met name voor kinderen in achtergestelde gebieden werkt het onderwijskrediet goed. Het product heeft gunstige voorwaarde zoals een lage rente, een lange looptijd en Enda kan het bedrag snel uitbetalen.”

Schoolspullen voor kinderen

Sinds de introductie in 2007 hebben 99.000 kinderen geprofiteerd van meer dan 213.000 onderwijskredieten. Een recente studie toont aan dat dit product arme gezinnen heeft geholpen om de kosten van schoolspullen voor hun kinderen over meerdere maanden te spreiden, schooluitval heeft verminderd en het aantal uren privélessen heeft verhoogd.

Enda’s onderwijskrediet helpt gezinnen om de kosten van de schoolspullen van hun kinderen te betalen
Essma Ben Hamida, oprichter Enda

Een ander voorbeeld van een product waar in Tunesië behoefte aan is, is een lening om je woning te verbeteren. “In Tunesië heeft de meerderheid een eigen huis, hoe klein ook. Ons ‘house improvement’ krediet stelt onze klanten in staat om een verbetering in de woning te betalen, zoals een eenvoudige badkamer, of het huis aan te sluiten op de riolering, en zelfs een nieuwe verdieping te bouwen om hun zoon in te laten wonen als hij trouwt.”

 Democratie in Tunesië

Tunesië zit in het overgangsproces naar een democratisch systeem. “De revolutie van 2011 bracht ons vrijheid, namelijk de vrijheid van meningsuiting en een snelle groei van het maatschappelijk middenveld met veel nieuwe initiatieven om het land verder te ontwikkelen. Maar ons land is klein en kwetsbaar, en ik ben zeer bezorgd over de fundamentalisten. Ze vormen een minderheid, maar zouden de democratie kunnen verstikken. Ze kunnen vrouwen beroven van hun fundamentele rechten die zij sinds de onafhankelijkheid hebben verworven onder de inmiddels overleden president Habib Bourguiba. Het geloof van de fundamentalisten, in het bijzonder met betrekking tot vrouwenrechten, zou ons terugbrengen naar de middeleeuwen.”
 

Essma Ben Hamida met klant.

Het land wordt nog steeds geconfronteerd met grote maatschappelijke spanningen en veiligheidsvraagstukken. En al gaat het traag, er komen veranderingen aan, ook voor het bankwezen.

Enda is bezig om de eerste microfinancieringsbank in het land te worden. Dit betekent dat zij haar producten en diensten verder kan uitbreiden. Ben Hamida: “Door een bank te worden, kunnen we een one-stop-shop voor onze klanten zijn. Vooral wat betreft spaarproducten, die momenteel niet zijn toegestaan voor microfinancieringsinstellingen zoals Enda, maar waar wel een grote vraag naar is bij onze klanten.”

Microfinanciering

Toen Ben Hamida in het begin van de jaren ‘90 begon met haar activiteiten op het gebied van microfinanciering, had ze een buurthuis waar jonge volwassenen – vrouwen en mannen – openlijk met elkaar konden omgaan en praten. Maar haar microfinancieringsactiviteiten namen al haar tijd en energie in beslag: “Dat spijt me nog het meest.”

Armoede is nog steeds onze vijand. Maar ik zal blijven vechten voor gelijkheid.
Essma Ben Hamida

Op dit moment worden al dit soort niet-financiële activiteiten van Enda afgesplitst van de bancaire activiteiten. Deze worden ondergebracht onder een non-gouvermentele organisatie (NGO), en krijgen zo weer meer aandacht. De ogen van Ben Hamida lichten op als ze over deze kans spreekt: “Ik wil dat de jeugd een belangrijk aandachtspunt voor de NGO is, bijvoorbeeld door middel van een eigen ruimte in de armere gebieden van de hoofdstad Tunis, waar jong volwassenen opleidingen kunnen volgen en inspiratie kunnen opdoen bij succesvolle ondernemers. Of door ze start-up leningen en coaching te bieden gedurende de eerste 2-3 jaar waarin ze hun bedrijf runnen.”

Ben Hamida is zowel optimistisch als realistisch. “Het zal lange tijd duren voordat Tunesië zich heeft ontwikkeld tot een evenwichtige samenleving waarin mannen en vrouwen gelijke rechten en kansen hebben. Armoede is nog steeds onze vijand. Maar ik zal blijven vechten voor gelijkheid en ben ervan overtuigd dat Enda er in slaagt om vrouwen en jongeren een beter perspectief te bieden.”

BELEGGEN IN MICROFINANCIERING

VIA TRIODOS BELEGGINGSFONDSEN

Triodos Fair Share Fund financiert microfinancieringsinstellingen en banken in 40 landen wereldwijd. Nog steeds zijn er 1,7 miljard mensen die geen lening kunnen afsluiten voor de start van een bedrijf of sparen voor onverwachte gebeurtenissen. Dankzij de beleggers in dit fonds kunnen steeds meer mensen hun dagelijkse geldzaken beter regelen en zo hun levensomstandigheden verbeteren.

Wil jij hieraan bijdragen? Dat kan door te beleggen in:

> Triodos Fair Share Fund
> Triodos Multi Impact Fund