We staan midden in een wereldwijde plasticcrisis. Elk jaar belandt er 14 miljoen ton plastic in de oceanen. Wetenschappers stelden onlangs vast dat er naar schatting zo'n 27 miljoen ton aan extreem kleine plasticdeeltjes in de Noord-Atlantische Oceaan zweven. De wereldwijde productie van plastic blijft ondertussen groeien: waar in 2000 nog zo'n 200 miljoen ton plastic werd geproduceerd, is dat 25 jaar later meer dan verdubbeld. Ongeveer 40 procent daarvan is plastic voor eenmalig gebruik.

De Europese Unie heeft nieuwe regels ingevoerd om verpakkingen te verminderen, hergebruiken en recyclen. Maar een wereldwijd verdrag om de boel aan banden te leggen, blijft voorlopig uit. Gelukkig kunnen ook kleine acties in je dagelijkse leven een groot verschil maken. Verandering begint bij bewuste keuzes. Met deze 6 tips maak je bewuste keuzes die goed zijn voor jou én voor de planeet.

1. Eet en drink uit je eigen fles, beker en bakje

Een open deur natuurlijk, maar goed om te herhalen en mee af te trappen. Heftig feitje: in de Verenigde Staten, waar slechts 3 procent van de wereldbevolking woont, worden elke week 500 miljoen plastic flesjes gebruikt en weggegooid. Een herbruikbare fles (niet van plastic, maar van bijvoorbeeld roestvrij staal of glas) helpt enorm om plastic afval te verminderen. In Nederland en een groot deel van Europa is water uit de kraan veilig om te drinken, zo bespaar je al snel honderden plastic flesjes per jaar.

Ook voor ander eten of drinken to-go kan je je eigen bakje of mok gebruiken.

• Neem je eigen bakje mee naar de afhaaltoko of lunchzaak.
• Gebruik herbruikbaar bestek van bijvoorbeeld bamboe.
• Voor koffie en thee to-go: neem je eigen beker mee. Bij steeds meer plekken krijg je zelfs korting.

Extra tip: Gebruik op je werk je eigen mok in plaats van plastic of kartonnen bekers uit de automaat.

2. Koop vaker producten zonder verpakking

Bij winkels waar je zelf je rijst, noten of kruiden kunt afwegen, bespaar je veel plastic. Je neemt je eigen potjes, zakjes of flessen mee en koopt precies wat je nodig hebt. Dat is beter voor het milieu én voorkomt voedselverspilling. Hier doe je verpakkingsvrij boodschappen:

• Op de markt: De markt is dé plek voor onverpakte groente, fruit, noten en verse kruiden. Neem gewoon je eigen tasjes en bakjes mee – steeds meer verkopers vinden dit prima en verpakken je etenswaren er graag in.
• Bij de boer: Koop direct van een boer bij jou in de buurt. Die vind je bijvoorbeeld via Bio adressen of via de app Lekkerder bij de Boer. Woon je in de stad of geen tijd voor een bezoek aan de boer? Laat je boodschappen direct van de boer bij je thuisbezorgen via Boerschappen of Rechtstreex.
• In speciaalzaken: Of je nu naar de bakker, groenteboer of visboer gaat: veel van hun producten zijn van nature onverpakt. Perfect om je eigen stoffen tasjes of glazen bakjes te gebruiken in plaats van wegwerpverpakkingen.
• Zoek de ‘Neem gerust je eigen verpakking mee’-sticker: Zie je de sticker van Zero Waste Nederland op een winkelruit? Dan weet je dat je hier welkom bent met je eigen verpakkingsmaterialen. Check welke winkels in jouw buurt meedoen.
• Zero waste winkels: Ook steeds meer grote ketens omarmen verpakkingsvrij. Van Ekoplaza en Marqt tot Albert Heijn, Lidl en Jumbo – veel hebben al verpakkingsvrije opties. Pieter Pot is een online supermarkt die verpakkingsvrij bij je thuis bezorgt. Daarnaast zijn er op veel plekken in Nederland bulkwinkels, waar je volledig plasticvrij kunt shoppen. Het Zero Waste Project heeft een handige kaart om ze te vinden.

Extra tip: Maak een eigen ‘bulk-boodschappenset’ om mee te nemen als je boodschappen gaat doen. Neem een stevige tas, en stop daar een paar potten, bakjes, stoffen zakjes en eventueel een trechter in.

3. Draag kleding met minder microplastic

Veel kleding bevat synthetische stoffen zoals polyester of nylon. Tijdens het wassen komen er miljoenen microvezels vrij, die via het riool uiteindelijk in de zee terechtkomen. Dat niet alleen: tijdens de productie en het dragen van plastic kleding komen deze deeltjes ook in de lucht terecht. We ademen ze dus ook in.

• Kies liever voor kleding van biologisch katoen, wol, linnen of hennep. Verder kan je investeren in kleding die duurzaam geproduceerd wordt, of op zoek naar kleding van gerecyclede materialen.
• Koop tweedehands of geef kleding door. Zo heb je wel iets nieuws in je kast, zonder dat de vraag naar nieuwe kleding stijgt.
• Voor welke optie je ook gaat: check de labels voordat je iets koopt. Stoffen als polyester, fleece, polyamide of nylon zijn beter om te vermijden.

Extra tip: Gebruik een speciale waszak, zoals de ‘Guppyfriend’, die microplastics opvangt en voorkomt dat ze in het water terechtkomen.

4. Kies voor plasticvrije verzorgings- en schoonmaakproducten

In de badkamer en in het kastje onder je gootsteen vind je vaak de meeste plastic verpakkingen. Gelukkig zijn er steeds meer alternatieven:

• Shampoo en zeep in vaste vorm: Deze shampoo bars zijn vaak verpakt in papier, en ze gaan ook nog eens lang mee. Check voor een echt duurzame keuze de ingrediëntenlijst (biologisch afbreekbaar en/of natuurlijk) en of ze vegan, dierproefvrij en palmolievrij zijn.
• Plasticvrije deodorants: Sommige merken verkopen navulbare verpakkingen. Die van The Lekker Company zitten in een papieren verpakking, en de deo van Nuud in eentje van suikerriet.

• Schoonmaakmiddelen: In plaats van steeds een nieuwe plastic verpakking te kopen voor schoonmaakmiddelen, zijn er veel alternatieven. Denk aan navullingen in composteerbare zakken of zelfs geconcentreerde capsules die oplossen in water, zodat je de originele fles telkens hergebruikt. Wassen kan je tegenwoordig met wasstrips, wasschillen of tabletten, allemaal uit een papieren verpakking in plaats van een plastic fles.
• Herbruikbare menstruatieproducten: Er zijn steeds meer alternatieven voor wegwerptampons en maandverband beschikbaar. Denk aan een een menstruatiecup of wasbaar menstruatieondergoed.
• Babyproducten: Denk aan herbruikbare doekjes, katoenen of wasbare luiers en het gebruik van glazen flesjes.

Extra tip: Op biologische markten of in natuurwinkels vind je natuurlijke verzorgingsproducten in glazen potten die je soms kunt inleveren voor hergebruik.

5. Duurzaam plezier: geef een feestje zonder plastic

Een middag in het park of het geven van een feestje hoeft geen berg plastic achter te laten. Wat je kunt doen:

• Laat de verpakkingen in de supermarkt liggen en koop noten of snacks los op de markt of bij winkels met zelfschepstations.
• Maak snacks zelf en neem ze mee in herbruikbare potjes. Of bak je eigen chips van verse aardappels.
• Less is more: kies een paar goede hapjes of gerechten en maak die met liefde.
• Koop grote flessen of glazen verpakkingen in plaats van losse plastic drankjes.
• Geef glazen potten een tweede leven als serveerschaal, vaas of kaarsenhouder.
• Recycle en composteer na afloop: breng glas naar de glasbak, papier naar de papierbak, en doe etensresten en schillen bij het gft of op de composthoop.

Zo vier je niet alleen een gezellig feestje, maar hou je het ook gezellig voor de planeet.

6. Wees bewust met je elektronica

Oude telefoons, kabels of oortjes – veel elektronische apparaten bevatten plastic en metalen die lastig af te breken zijn.

• Probeer eerst te repareren voordat je iets wegdoet: Een beschadigde kabel van je oplader of koptelefoon kan soms eenvoudig gerepareerd worden. Vind je het leuk om zelf te doen, ga dan op zoek naar online tutorials. Andere opties zijn navragen bij het merk of binnenlopen bij een reparatiewinkel. Zo verleng je de levensduur van deze apparaten.
• Is je elektronica kapot? Lever kleinere apparaten in bij een inzamelpunt, dat kan bijvoorbeeld bij grote elektronicawinkels of inleverbakken bij supermarkten en bouwmarkten. Inleverpunten vind je via Stichting OPEN. Naar de milieustraat brengen kan ook.
• Kies een modulair apparaat: Het Nederlandse bedrijf Fairphone maakt duurzame, modulaire telefoons en accessoires, zodat ze makkelijker te repareren zijn. Andere aanbieders zijn het Duitse Shift.
• Huur of koop tweedehands elektronica: Als je het apparaat niet vaak gebruikt (bijvoorbeeld een karaokeset of hogedrukreiniger), overweeg dan om te huren. Ga je het wel veel gebruiken, kies dan voor tweedehands apparaten via Marktplaats, of refurbished, tweedehands apparaten.

Extra tip: Veel elektronicamerken hebben eigen inleverprogramma’s. Soms krijg je dan korting op je nieuwe product. Vraag ernaar als je een nieuw apparaat koopt.