Hannah groeide op naast de duinen, vaak met blote voeten in het zand. Ze was onderdeel van een bewuste familie, met een voorliefde voor de natuur. Kippen in de achtertuin, maar geen vlees op tafel. In die jonge jaren werd het fundament gelegd voor het leven dat Hannah momenteel leidt: als jurist, activist, podcastmaker en auteur (van het boek Je bent jong en wil wat toekomst). De rode draad van al die werkzaamheden: de strijd tegen klimaatverandering. En vóór een betere toekomst.

“Het begon als een kabbelend beekje”, zegt ze. “Je leest een keer iets waar je wenkbrauw van omhoog gaat. Bijvoorbeeld dat de laatste Elfstedentocht plaatsvond in het jaar dat ik werd geboren. Dan ga je je wat meer verdiepen, je leest eens een stukje van een IPCC-rapport. Op een keer werd dat beekje vanzelf een kolkende rivier. Ik realiseerde me dat klimaatverandering een ernstige bedreiging is voor de mensheid. Als we niet in actie komen, is het einde van de mensheid in de komende eeuwen echt niet onmogelijk.”

“Alles wat wij hebben en doen, is in meer of mindere mate afhankelijk van de natuur. Als we die niet beschermen, stort de hele boel straks in elkaar”, vervolgt ze. “Als je dat eenmaal weet, is de vervolgvraag: wat ga je eraan doen?”

In actie komen

Voor Hannah was het antwoord op die vraag: heel veel. Het begon met aanpassingen in haar eigen leven. Ze at al geen vlees, stapte de afgelopen zes jaar niet in een vliegtuig, stapte over naar een duurzame bank, koopt al haar kleding tweedehands en ga zo maar door. Daarnaast begon ze mee te lopen in klimaatdemonstraties en werd op dat gebied steeds actiever. “Dat is misschien wel de belangrijkste tip die ik heb voor anderen die in actie willen komen: verenig je. Ga op zoek naar gelijkgestemden en kom sámen in actie. Dat zet veel meer zoden aan de dijk.”

De andere tip die Hannah heeft: start gewoon. “Er zijn honderden dingen die je kan doen, honderden paden die je kan bewandelen. Van zonnepanelen op je dak tot een groene carrièreswitch. Maar start gewoon, waar dan ook. Het zijn allemaal duwtjes in de goede richting. En als genoeg mensen die duwtjes (blijven) geven, valt het huidige systeem vanzelf om.”

Een helpende hand bieden

Maar in actie komen, is niet altijd even gemakkelijk, weet Hannah uit ervaring. “Je kan het bijvoorbeeld nooit perfect doen. Wat je ook doet, je zal nooit géén CO2-uitstoot veroorzaken. Je zal het systeem nooit in je eentje veranderen. Dat vond ik best moeilijk. Maar met moedeloos op de bank zitten, los je ook niks op. We kunnen (en moeten) allemaal ons steentje bijdragen.”

“Daarnaast vond ik soms lastig om te bepalen wat ‘goed doen’ eigenlijk inhoudt”, vervolgt ze. “Veel dingen die op het eerste oog goed lijken, zijn dat soms helemaal niet. Als ik bijvoorbeeld netjes m’n afval scheidt, maar het wordt vervolgens verbrand of naar een ander land gestuurd waar het massaal gedumpt wordt, heeft het weinig zin. Ik focus me daarom vooral op de dingen waarvan ik weet dat het echte impact maakt: minder vlees, minder vliegen, overstappen van bank, noem maar op.”

Wat daarnaast veel impact maakt volgens Hannah, is anderen helpen om in actie te komen. “De beste manier om mensen mee te krijgen, is door te vragen: hey, kan ik je helpen? Wil je meer vegetarisch eten? Ik zal voor je koken. Wil je van bank wisselen? Ik heb het al gedaan en leg het je wel even uit. Maak je je zorgen over het klimaat? Kom eens mee naar een demonstratie. Zó komen mensen in beweging, dankzij anderen. Kijk maar naar zonnepanelen: de grootste reden waarom mensen die op hun dak leggen, is omdat de buren ze al hebben.”

Goede en slechte kantelpunten

Dat mensen in actie komen, is volgens Hannah essentieel. Heel positief over de toekomst is ze namelijk niet. “Laten we vooral niet onder stoelen of banken steken hoe ernstig en urgent het klimaatprobleem is. Je hebt kantelpunten de goede kant en de slechte kant op. En momenteel zie ik veel dingen toch vooral de slechte kant op gaan. Kijk bijvoorbeeld naar de afname van insectenpopulaties in Nederland: meer dan 75 procent in de afgelopen 30 jaar. Daar moeten we ons echt grote zorgen over maken.”

Maar positieve verandering kan gelukkig razendsnel gaan. Dat geeft Hannah hoop. “Dingen die we tien jaar geleden doodnormaal vonden, zijn nu ondenkbaar. Op de middelbare school was ik lid van de leerlingenraad en we verboden roken op het schoolplein. Nou, de shit die we toen over ons heen kregen. Mensen konden het gewoon niet geloven. Maar tegenwoordig is er geen schoolplein meer waar je wel mag roken. Dat soort dingen gebeuren overal. Kijk naar de zonne-energierevolutie: zonnepanelen zijn inmiddels een doodnormaal onderdeel van het straatbeeld. Of meer recent: het verbieden van fossiele reclames dankzij verschillende actiegroepen. Een paar jaar geleden was dat nog ondenkbaar, maar inmiddels hebben 18 gemeentes zo’n verbod doorgevoerd. Het kan echt snel gaan.”

De kracht van het strafrecht

Hannah blijft zich de komende jaren inzetten voor die snelle verandering. Voornamelijk in een werkveld waar ze recentelijk op afstudeerde en veel impact verwacht te maken: strafrecht. Momenteel werkt ze aan meerdere klimaatrechtszaken, waar ze helaas nog niet zoveel over kan zeggen. Hannah verwacht dat klimaatzaken de komende jaren een enorme vlucht zullen nemen. “We staan echt pas aan het begin.”

“Er was onlangs nog een interessante zaak, van een man in Peru die de Duitse energiegigant RWE aanklaagde. Hij verloor de zaak weliswaar, maar het liet wel iets belangrijks zien: dat het kan. Dat iemand in Peru, die lijdt onder de gevolgen van klimaatverandering, een bedrijf aan de andere kant van de wereld kan aanklagen vanwege hun CO2-uitstoot. De link tussen uitstoot hier en schade daar is steeds beter te leggen en bewijzen. Daar zullen ontzettend vele zaken uit voortkomen.”