Al zijn hele leven is Hamza zich bewust van de verschillen tussen hem en zijn buren. “Mijn familie verhuisde honderd jaar geleden vanuit Libanon naar Sierra Leone. Ik heb me vaak afgevraagd waar ik thuishoor.” In Sierra Leone maken zijn lichte huid en accent hem een buitenstaander. In Libanon klopt dat plaatje wel, maar mist hij de relaties. Een ander verschil tussen hem en zijn buren: de familie Hashim had geld, in tegenstelling tot veel anderen op het Sierra Leoonse platteland.

“Ik sprong over het hek om met buurkinderen te spelen. Zij woonden in lemen huisjes, zonder fornuis. Zo werd ik me bewust van ons voorrecht.” Door dat geld (en een goed stel hersens) kon Hamza in het buitenland studeren. “Toen ik vijftien jaar later terugkwam in Sierra Leone, was het confronterend om te zien dat er niets was verbeterd. Mensen op het platteland waren nog steeds bezig met overleven, niet met leven.” Met een gemiddeld jaarinkomen van 445 euro, is Sierra Leone een van de armste landen ter wereld.

Biologische cacao

Hamza wilde zijn bevoorrechte positie dan ook inzetten om zijn thuisland te laten opbloeien. “Ik realiseerde me dat ons familiebedrijf een katalysator voor verandering moest worden.” Hamza’s vader was Capitol Trading Company begonnen, een bedrijf waarmee hij cacao opkocht bij kleinschalige boeren en verkocht op de internationale markt. Onder Hamza’s leiding transformeerde het bedrijf – inmiddels omgedoopt tot Capitol Foods – in een steeds veelzijdiger onderneming. Het was niet langer puur gericht op kopen en verkopen van cacao. Hamza zocht ondertussen ook naar andere manieren om waarde toe te voegen aan het product, zodat er meer overbleef voor boeren en medewerkers.

Zo organiseerde Hamza onder meer biologische certificering voor de cacao. “In een land als Sierra Leone werken veel boeren sowieso biologisch, simpelweg omdat ze het geld niet hebben voor bestrijdingsmiddelen en kunstmest. Maar het is kostbaar om dat te laten certificeren.” Als eerste grote exporteur in Sierra Leone kreeg Capitol Foods die certificering rond.  Daarmee kon Hamza cacao verkopen tegen hogere prijzen.

Langer naar school

In 2015 kwam Hamza in contact met Hivos-Triodos Fonds, dat hem hielp door de contracten tussen Capitol Foods en buitenlandse kopers voor te financieren. Zo kon Capitol Foods boeren meteen bij levering betalen en niet pas als overzeese kopers de cacao hadden ontvangen. Het stelde Hamza in staat om grotere hoeveelheden cacao te verhandelen en dus meer Sierra Leoonse boeren te koppelen aan buitenlandse afzetmarkten. “Voor ‘onze’ boeren is het boerenbedrijf niet langer alleen levensonderhoud, maar een echte onderneming. Stapje voor stapje zie je hun situatie verbeteren: ze zetten een beter dak op hun huis of kunnen hun kinderen langer op school houden.”

Niet veel later volgde een structurele lening voor een nieuw plan van Hamza: de bouw van de allereerste sapfabriek in het land. “In Sierra Leone groeien mango’s in het wild. Mensen plukken wat ze kunnen eten, maar de rest ligt te verrotten op de grond. Met deze fabriek kunnen we ook de waarde van die vruchten benutten en bieden we werkgelegenheid aan 100 medewerkers.” Inmiddels maakt Capitol Foods naast mangosap ook ananas-, gember- en tamarindesap voor de lokale en regionale markt.

Vertrouwensband

Inmiddels loopt de relatie tussen Hamza en het Hivos-Triodos Fonds al negen jaar. “We zien elkaar regelmatig en dat is essentieel,” zegt fondsmanager Judith Santbergen, die zelf in januari een bezoek bracht aan Capitol Foods. “Je voelt de bedrijvigheid, ziet dat er gebouwd wordt aan een nieuwe locatie en spreekt cacaoboeren die hun producten komen afleveren. Hoe zo’n bedrijf reilt en zeilt, breng je maar beperkt in kaart op basis van spreadsheets en beeldbellen.”

Het vertrouwen dat in de loop van jaren ontstond tussen Hamza en Hivos-Triodos Fonds, vergrootte de effectiviteit van beiden. Zo had Hamza zijn voorfinanciering al binnen toen hij in oktober 2023 de cacaoprijs op de internationale markt door het dak zag gaan. ‘Als ik nu extra geld kan lenen, kunnen meer boeren profiteren van deze cacaoprijs,’ liet hij de relatiemanager weten. In recordtijd was de extra financiering rond. “Maar ook bij het uitbreken van de pandemie, bleek onze relatie van waarde,” vertelt Hamza. “In tegenstelling tot andere geldschieters, besloot het Hivos-Triodos Fonds verder te gaan met het voorfinancieren van onze export. Dat betekende dat we onze boeren in die moeilijke en onzekere tijd toch van een inkomen konden voorzien.”

Het platteland nieuw leven inblazen

Hoewel hij veel heeft bereikt, blijven de nieuwe plannen opborrelen bij Hamza. Hij werkt bijvoorbeeld aan de faciliteiten om cacaopoeder en cacaoboter te produceren. En hij bouwt een laboratorium om de voedselveiligheid van producten te onderzoeken. Daarnaast zet Capitol Foods stappen in het buitenland: Guinee, Liberia en Ivoorkust. “Ik hoop dat Hamza ons fonds binnenkort ontgroeit en als internationale speler een kandidaat is voor grotere investeerders,” aldus Judith. “Dat is precies wat wij met Hivos-Triodos Fonds willen bereiken: dat een bedrijf dankzij ons kan opschalen, om zo grotere investeerders aan te trekken.”

Zijn oorspronkelijke drijfveer, onderdeel uit willen maken van de Sierra Leoonse samenleving, is voor Hamza geleidelijk naar de achtergrond verdwenen. “Naarmate ik ouder werd, realiseerde ik me dat we allemaal weleens het gevoel hebben er niet bij te horen. Maar het benutten van wat mijn familie heeft opgebouwd en mijn eigen kennis en ervaring, dat streven blijft wel bestaan.“

Met zijn werk wil Hamza de Sierra Leoonse jeugd daarnaast laten zien dat er geld – en dus toekomst – zit in het platteland. “We hebben in Sierra Leone veel last van verstedelijking, werkeloosheid en alle problematiek die daarbij hoort. Criminaliteit en verslaving bijvoorbeeld. Wij laten zien dat je als boer ook geld kunt verdienen, dat je kinderen door kunnen leren. Dat zij arts kunnen worden, of advocaat. Zo kunnen we de cyclus doorbreken en het platteland nieuw leven inblazen.”