In de aanloop naar deze top was er al veel twijfel over het mogelijke succes ervan. De ogen zouden teveel gericht zijn op de energieschaarste als gevolg van de oorlog in Oekraïne. Ook zijn er grote spanningen tussen ’s werelds grootste CO2-uitstoters China en de VS. En daarnaast botst het noordelijk halfrond met het zuidelijk halfrond over de schuld aan de klimaatverandering en wie daarvoor betaalt.

Ondertussen hebben de zeven grootste oliemaatschappijen ter wereld de eerste negen maanden van dit jaar 150 miljard dollar winst gemaakt. Regeringen blijven deze buit aanvullen door ze jaarlijks 64 miljard dollar aan subsidies te verstrekken.

Hoe kan dit?

De urgentie van de top was glashelder

Zo werd er van te voren een stortvloed aan onderzoek gepubliceerd om aan te tonen dat we de uitstoot sneller aan banden moeten leggen. Op een rijtje:

  • Het Emission Gap Report van de Verenigde Naties (VN) beschrijft de staat van het klimaat. Alleen een grote systeemverandering kan de klimaatverandering binnen de perken houden.
  • De klimaatafspraken zoals die er nu liggen, schieten tekort volgens de VN. De klimaatafspraken van de 193 lidstaten die het Klimaatakkoord van Parijs ondertekenden zorgen ervoor dat we 2,5 graden opwarming bereiken aan het einde van de eeuw. Om klimaatverandering te beperken tot de afgesproken 1,5˚C moeten de plannen ambitieuzer.
  • Het IEA (Internationaal Energieagentschap) voorspelt dat de uitstoot van fossiele brandstof het hoogtepunt nog niet bereikt heeft, pas na2025 zal de vraag afnemen.
  • Nu de energieprijzen de pan uitrijzen, richt de EU zich steeds meer op verlagen van de prijzen van fossiele energie, ten koste van de klimaatdoelstellingen.
  • Wetenschappers waarschuwen dat meer dan 1,5˚C opwarming van de aarde leidt tot overschrijding van meerdere onomkeerbare omslagpunten in klimaatverandering.
  • Klimaatverandering is al gaande en kost biljoenen. Lage inkomsenslanden betalen de prijs.

Dit waren de resultaten van de top

Tijdens de twee weken durende top werd gesproken over vijf thema’s.

  • Mitigatie. Het terugdringen van de CO2-uitstoot. In Glasgow werden tijdens de COP26 vorig jaar toezeggingen gedaan om de opwarming op aarde tot 1,5 graad te beperken. Tijdens de COP27 moesten deze toezeggingen in harde afspraken omgezet worden en dit is niet gebeurd. Dit betekent dat we de doelen uit het eerdere Parijse Klimaatakkoord niet gaan halen. Alok Sharma, voorzitter van de top in Glasgow zei hierover: “In Glasgow zei ik dat de polsslag van 1,5 graad opwarming zwak was. Helaas blijft deze afspraak aan de beademing liggen. We moeten onszelf allemaal in de spiegel aankijken en onderkennen dat deze uitdaging de afgelopen twee weken te groot is geworden.”
  • Verlies en schade. Wie betaalt de rekening? Zoals van te voren al verwacht, werd dit een van de grootste twistpunten in Sharm el-Sheikh. Armere landen willen meer compensatie voor klimaatschade, terwijl rijkere landen de afspraken hierover uit 2015 nog niet eens zijn nagekomen. Volgens deze afspraak zou er 100 miljard dollar naar armere landen gaan en dit is niet volledig gebeurd. Het goede nieuws is dat er besloten is om een herstelfonds in het leven te roepen. Het slechte nieuws is dat hier vooralsnog geen geld in zit. Er is berekend dat er 2,5 biljoen dollar nodig is voor noodzakelijke aanpassingen voor klimaatverandering.
  • Natuur. Het verlies van biodiversiteit staat in verband met klimaatverandering. Hoewel hier een aparte top over is, de COP15 in december 2022, zou het geholpen hebben als hier meer bewustzijn over werd gecreëerd. De kersverse president Lula uit Brazilië zei als enige dat hij er alles aan gaat doen om het regenwoud te beschermen.
  • Uitfaseren van gas en kolen. Het is duidelijk dat we hier in de nabije toekomst vanaf moeten. De enige (enigszins) positieve bijdrage hierover kwam van India. Zei riepen landen op alle fossiele brandstoffen uit te faseren.
  • Aanpassingen. Waterkeringen, zeeweringen, het verplaatsen van gemeenschappen naar hoger gelegen gebieden en het beschermen van wegen en sporen tegen stormen en overstroming. Allemaal goede voorbeelden van noodzakelijke aanpassingen om bepaalde gebieden te beschermen tegen klimaatverandering. Er zijn verbeteringen gemaakt over eerdere toezeggingen hierover. En mogelijk wordt de financiering verdubbeld. Maar wetenschappers waarschuwen dat de afspraken niet voldoende zijn en ver onder het niveau liggen van wat op korte termijn nodig is.

Om eerlijk te zijn: de COP27 viel ondanks de lage verwachten alsnog tegen. Frans Timmermans, die hoofd is van het EU-klimaatbeleid, zei hierover: “Dit is het beslissende decennium en wat er nu ligt is niet genoeg om een stap te maken ten goede van de planeet en de mensheid.”

Niets doen is meer dan een politiek meningsverschil. Het betekent dat we nu en in de toekomst mensen willens en wetens laten sterven en lijden vanwege extreme weersomstandigheden.  Dat we weigeren solidair te zijn met de armste mensen in de wereld en dat we de ongelijkheid van rijkdom accepteren, maakt het alleen maar erger dat de Westerse landen veruit de meeste CO2 uitstoten.

Hoe kan de financiële sector bijdragen?

In de eerste plaats moeten banken niet wachten op overheidsingrijpen. Overheden durven amper te bewegen en wachten tot een ander de eerste stap zet.

Triodos Bank sprak daarom vorig jaar tijdens de COP26 de belofte van As One To Zero uit. Dit betekent dat we uiterlijk in 2035, inclusief met al onze leningen en investeringen, netto nul uitstoten. Overheidsbeleid zoals beprijzen van CO2-uitstoot tot investeringen in de infrastructuur voor hernieuwbare energie, zouden ons en onze klanten zeker helpen dit doel te bereiken.

Een wereldwijde transitie naar een economie die niet meer afhankelijk is van fossiele brandstof gaat hoe dan ook geld kosten. Volgens de berekeningen kost dit 4 tot 6 biljoen dollar per jaar. Dat is op zich maar een klein deel van (1,5 tot 2%) van de totale beheerde activa van alle financiële instellingen in de wereld, maar het gaat wel om een groot deel van alle nieuwe financieringen. In het ‘Emissions Gap Report’  van de VN worden 7 aanbevelingen gedaan om de klimaatfinanciering te versnellen:

  1. Stop met de financiering van fossiele brandstof. Dat is een systeemrisico omdat er nu nog 4 biljoen dollar in zit. Deze zullen snel in waarde verliezen vanwege de klimaatverandering.
  2. Zorg ervoor dat risico’s van klimaatvernietiging worden meegenomen (dus als een bank veel fossiel financiert, moet dat ook een groter risico krijgen).
  3. Beprijs CO2-uitstoot.
  4. Maak duurzaam gedrag financieel aantrekkelijker.
  5. Zorg ervoor dat beleid helpt om klimaatfinanciering aantrekkelijker te maken door onduurzaamheid te belasten, en eventueel als overheid risico’s weg te nemen.
  6. Laat centrale banken helpen duurzaamheid te stimuleren: dus ook liever groen dan bruin monetair stimuleren.
  7. Zet Klimaatclubs op en financiële initiatieven die grensoverschrijdend zijn.

Na afloop van de COP27 interviewden we Aniek Moonen, voorzitter van de Jonge Klimaatbeweging. Ze was aanwezig en blikt ook terug. "Ik ben alleen maar meer gemotiveerd", zegt ze.