“Overheden en banken steunen de economie nu met tientallen miljarden euro’s. Dat geeft de mogelijkheid om dit geld gericht te besteden en grote duurzame stappen te zetten. Die financiële steun is de hefboom voor positieve verandering. Van ongelijk naar inclusief. En van grijs naar groen. Maar dan moeten we als samenleving wel het heft in handen nemen.” Dat stelt Matthijs Bierman, directeur van Triodos Bank Nederland.

Menswaardige samenleving

Triodos Bank is opgericht om mensen de mogelijkheid te geven om bewust met hun geld om te gaan, zegt Bierman. “We gebruiken geld van rekeninghouders om te investeren in positieve verandering, duurzame ontwikkeling en een menswaardige samenleving. Dat alles is nu in deze crisis belangrijker dan ooit.”

Want we krijgen met zijn allen door de pandemie een enorme klap, stelt Bierman. “De economie valt ver terug. En de ongelijkheid in de wereld neemt toe. De klap komt immers het hardst aan bij mensen die geen werk hebben of alleen een wankel flexcontract, of die leven in landen waar de voorzieningen onvoldoende zijn.

Als we straks na de crisis weer gaan opbouwen, is het daarom van levensbelang om te investeren in evenwicht en gelijke kansen. De groep ondernemers die wij als Triodos Bank financieren is bij uitstek de community die staat te trappelen om daarbij een grote rol te spelen.”

Banken hebben bij het herstel na de crisis een grote verantwoordelijkheid, vindt Bierman. “Zij leveren voor een belangrijk deel het kapitaal dat nodig is voor de opbouw. En dus zijn ze medeverantwoordelijk voor – zo niet medeplichtig aan – hoe de samenleving en de economie er over 25 jaar uitzien.”

Bewuste keuzes, werkelijke waarde

In brede zin kan deze periode burgers, bedrijven en overheden aanzetten tot bewustere keuzes, meent Bierman. “We zien ineens weer helder wat wérkelijk van waarde is in het leven. Zoals solidariteit en klaarstaan voor anderen.”

En we realiseren ons hoe vitaal bijvoorbeeld het werk is van verpleegkundigen en van mensen in het onderwijs, zegt Bierman. “Laten we hopen dat dat nieuwe bewustzijn op termijn leidt tot meer waardering en aanzien van dergelijke beroepen. En ook tot betere betaling. Laat de politiek niet straks weer de fout maken om in een recessie de rekening bij deze groep neer te leggen.”

Duurzaam, veerkrachtig, lokaal

De crisis kan niet alleen leiden tot een herwaardering van werk met groot maatschappelijk belang, stelt Bierman. “Ik denk dat het ook de aanzet kan zijn voor een veerkrachtiger economie. Deze tijd toont immers aan hoe kwetsbaar een geglobaliseerde, op efficiëntie gerichte economie is. Alles is met alles verknoopt. We halen onze spullen en ons voedsel voor een belangrijk deel helemaal aan de andere kant van de aarde. Dat lijkt misschien goedkoop. Maar met deze zeer intensieve en geïndustrialiseerde wereldwijde voedsel- en goederenstromen, maken we ons extra kwetsbaar voor bedreigingen zoals virussen.”

En dus moeten we meer werk maken van een stevige en duurzame economie. “Globalisering heeft ons veel welvaart gebracht. Maar er is ook een keerzijde. Zeker als het gaat om zoiets essentieels als ons voedsel is het belangrijk dat we ons minder afhankelijk maken van intensieve monoculturen en kwetsbare transportsystemen. Meer lokaal is het antwoord.”

“En meer divers. Want de mondiale landbouw en voedingsmarkt heeft geleid tot eenzijdigheid en monoculturen. Soja in Brazilië, varkens in Nederland. Die concentratie en specialisatie maakt kwetsbaar. Het tast de capaciteit van de natuur aan om ziektekiemen en virussen te beteugelen. De corona-uitbraak onderstreept het belang van een veerkrachtige en gevarieerde landbouw die oog heeft voor biodiversiteit en dierenwelzijn.”

Versterken van duurzame ontwikkeling

Toch zou het volgens Bierman naïef zijn om te denken dat we nu ineens definitief de stap maken naar een duurzame samenleving. “De oude, niet-duurzame patronen zijn diep ingesleten. Veel bedrijven, ook in Nederland, hebben het nu zwaar en vragen steun bij de overheid. Begrijpelijk. Het is ook goed dat de overheid zich genereus opstelt. Anderzijds is de kans levensgroot dat we heel veel gemeenschapsgeld steken in bedrijven en activiteiten die niet toekomstbestendig zijn. Omdat ze bijdragen aan het vergroten van bijvoorbeeld klimaatverandering, en daarmee ook van de aantasting van de diversiteit en het incasseringsvermogen van de natuur.”

“Ik snap dat de overheid nu, midden in de crisis, alles op alles zet om de economie draaiende te houden. Maar we ontkomen er niet aan om snel bewuste en duurzame keuzes te maken als het gaat om de vraag welke bedrijven en activiteiten worden gesteund, en onder welke duurzame voorwaarden. Alle steun die nu wordt gegeven biedt een unieke mogelijkheid om bij te sturen. Van grijs naar groen.”

Klanten helpen

Terug naar de actualiteit van vandaag en de directe gevolgen van de pandemie. “Ook Triodos Bank en de duurzame ondernemers die we financieren, worden geraakt”, vertelt Bierman. “Ongeveer een kwart van de ondernemers met een krediet bij Triodos Bank heeft uitstel van aflossing aangevraagd. Dat hoge aantal toont het ingrijpende karakter van de pandemie aan. Als bank staan we klaar voor onze ondernemers, en bieden we ze ruimte en tijd waar dat nodig en mogelijk is.”

 De leningen die Triodos Bank aan duurzame ondernemers verstrekt, worden volledig gefinancierd met het geld van rekeninghouders, vertelt Bierman.

“Bankieren gaat over een goed evenwicht vinden tussen impact, rendement en risico. Er is altijd een kans dat een ondernemer zijn of haar lening niet volledig kan terugbetalen. Daarom heeft een bank eigen kapitaal nodig. Dat kapitaal wordt bij ons verschaft door beleggers die in certificaten van aandelen in Triodos Bank investeren. Er zijn nu zo’n 45.000 certificaathouders. Het zijn mensen die de bank een warm hart toe dragen en bereid zijn om er een deel van hun eigen geld in te investeren. Daar zijn we enorm dankbaar voor.”

Slagkracht versterken

Niemand weet hoe de coronapandemie zich gaat ontwikkelen en welke effecten ze op lange termijn heeft op ondernemers en de economie, zegt Bierman. “Daarom hebben we een aantal voorzorgsmaatregelen genomen om de slagkracht van de bank te versterken.”

“Zo keren we over 2019 geen dividend uit aan onze certificaathouders. Dat doen de meeste andere banken ook niet met hun aandeelhouders, na een sterke aanbeveling van De Nederlandsche Bank. Verder hebben we de handel in certificaten tijdelijk opgeschort totdat er meer duidelijkheid is over de effecten van de pandemie op de economie en op Triodos Bank."