Coöperatie Deltawind op Goeree-Overflakkee is een van de grootste duurzame energie-coöperaties van Nederland. “We ontkomen er niet aan om in Nederland extra windmolens te bouwen”, zegt Deltawind-directeur Monique Sweep. Maar is daar wel ruimte voor windenergie in een overvol land als het onze? Niemand wil toch een windmolen in zijn achtertuin?

Het is mistig op deze voorjaarsmorgen op Goeree-Overflakkee. De wieken van de ruim 120 meter hoge windmolens van Windpark Battenoert verdwijnen bijna helemaal in de wolken. “Battenoert was midden jaren negentig het eerste windpark van onze coöperatie”, vertelt Monique Sweep. “Oorspronkelijk stonden hier zeven kleine molens, maar die zijn een paar jaar terug vervangen door deze vier moderne turbines. Samen leveren ze stroom aan de helft van de 22.000 huishoudens op het eiland.” Het park is gerealiseerd met een financiering van Triodos Groenfonds.

We moeten het zelf doen

Opgericht in 1989, was Deltawind een van de eerste duurzame energie-coöperaties van het land. Sweep: “De oprichting was een reactie op de oliecrises in de jaren 70, het rapport van de Club van Rome en de ramp met de kernreactor van Tsjernobyl in 1986. Die gebeurtenissen bij elkaar leidden op het eiland tot de overtuiging: we moeten het zelf doen. Dus zélf onze stroom opwekken, en bovendien op een duurzame manier.” Dat inzicht was niet uniek voor Goeree-Overflakkee. Sweep: “Ook elders werden in die tijd duurzame energiecoöperaties opgericht.”

Sweep is sinds 2009 directeur van Deltawind. “Ik ben een enorme voorstander van het coöperatie-model”, zegt ze. “Met de bouw van windmolens grijp je behoorlijk in in de leefomgeving van mensen. Dan ligt het voor de hand dat bewoners zélf een grote stem willen hebben in de besluitvorming. Dat is precies wat je met een coöperatie doet. Die is voor bewoners en van bewoners.”

Deltawind begon ooit met de bouw van één kleine molen. Sweep: “Die kostte 80.000 gulden. Dat was veel geld, maar door samen te werken in de coöperatie, konden we de molen bouwen.” Op dit moment heeft Deltawind 2.500 leden. Allemaal particulieren die elk maximaal 5.000 euro lenen aan de coöperatie. Sweep: “Zij zijn mede-eigenaar van de duurzame oplossingen van de toekomst.”

Niet zonder wind

Deltawind is eigenaar van twee windmolenparken op het Zuid-Hollandse Goeree-Overflakkee. Daarnaast is de coöperatie voor 25% aandeelhouder van Windpark Krammer in Zeeland, dat wordt gebouwd samen met zuster-coöperatie Zeeuwind. Dat park bestaat uit 34 molens, wordt begin 2019 opgeleverd, en is goed voor de stroomvoorziening van 100.000 huishoudens.

Sweep: “Als we de doelstellingen van het klimaatakkoord van Parijs willen realiseren, dan kunnen we niet zonder grootschalige opwekking van windenergie. Windenergie is op dit moment de meest efficiënte en betaalbare vorm van duurzame energie. Natuurlijk, we moeten ook investeren in andere vormen van duurzame opwekking, zoals zonnestroom. Alleen zijn de mogelijkheden daarvan beperkt, zeker in een klein land als Nederland. Vijf jaar geleden bouwden wij zelf een zonnepark ter grootte van vier voetbalvelden. Dat levert nog geen 10% van de stroom op van één moderne windturbine.”

Zichtbaarheid als uitdaging

Toch heeft windenergie grote nadelen. “Hét grootste probleem is de zichtbaarheid”, weet Sweep. “Windmolens zie je van kilometers afstand. Ze bepalen het landschap. Die zichtbaarheid stelt ons voor grote uitdagingen. Juist daarom is het van belang dat je windparken realiseert met een coöperatie van bewoners. Doe je dat niet, en zet je als energiebedrijf zonder betrokkenheid van bewoners ergens windmolens neer, dan organiseer je je eigen tegenstand.”

“Natuurlijk, ook wij kunnen als coöperatie niet iedereen te vriend houden. Er zullen altijd mensen en partijen tegen de komst van windmolens zijn. Vaak is dat begrijpelijk, want het is niet leuk om te horen dat er een windmolen op een paar honderd meter van je huis komt. Meestal is de kans op felle tegenstand wel kleiner wanneer het initiatief voor de bouw van windmolens van de bevolking zélf komt.”

Energieneutraal in 2020

Deltawind werkt intensief samen met de gemeente Goeree-Overflakkee. Niet alleen bij het realiseren van windmolens, ook door met de gemeente mee te denken over verdere verduurzaming van het eiland. “De gemeente is ambitieus als het gaat om duurzame energie en wil in 2020 energieneutraal zijn”, zegt Sweep. “Als kustgemeente wordt vooral ingezet op windenergie.

Momenteel telt de gemeente een kleine 40 windmolens, maar de komende jaren wordt dat aantal ruim verdubbeld. Uiteindelijk zal Goeree-Overflakkee energie produceren voor zo’n 180.000 huishoudens: bijna tienmaal meer dan het aantal huishoudens op het eiland zelf.” Deltawind is een van de partijen die betrokken is bij het realiseren van de nieuwe windmolens.

Verder werkt de gemeente plannen uit voor het verduurzamen van woningen. Stad aan ’t Haringvliet, een dorp van ongeveer 1.300 bewoners op Goeree-Overflakkee, heeft zich als proefproject bij de gemeente gemeld. “De komende maanden werkt netbeheerder Stedin verschillende alternatieven uit voor het verduurzamen van de woningen in het dorp”, zegt Piet Diepenhorst van de dorpsraad van Stad aan ’t Haringvliet. “Denk aan het gebruik van waterstof als alternatief voor aardgas, of aan de installatie van warmtepompen. We willen als dorp, samen met de gemeente, volgend jaar keuzes maken. Ondertussen realiseren we bij het dorp een nieuwbouwwijk van 76 huizen. Een groot deel daarvan heeft geen aardgasaansluiting meer.”

Verleiden is hard werken

Mensen in beweging krijgen en ze verleiden tot verduurzaming van hun woning, is volgens Sweep arbeidsintensief. “Het is belangrijk om bewoners persoonlijk te benaderen. Ik denk dat een persoonlijke benadering de enige manier is om grote groepen mensen enthousiast te maken om te investeren in het verduurzamen van hun woning.”

Auteur: Tobias Reijngoud
Fotografie van Monique Sweep: Pieter van den Boogert