Wie als mannetjesdier op een zuivel- of eieren-boerderij in Nederland geboren wordt, heeft pech. Hanen leggen geen eieren, bokken en stieren produceren geen melk. Bovendien hebben deze dieren genetisch weinig aanleg om vlees te produceren; het talent van hun voorouders was melk- of eierproductie, daarop werden ze uitgekozen. Het beetje vlees dat ze produceren, is in Nederland onbekend en daarmee onbemind.

De helft van alle dieren die op zo’n boerderij rondloopt, is man. Daarmee zijn zij een ‘bijproduct’. Het enige waar zij wél voor nodig zijn, is het verzorgen van nageslacht. Maar de meeste broertjes van de legkip, melkgeit en melkkoe worden een paar dagen na geboorte gedood, of belanden in een normale, niet-biologische mesterij.

Tenminste, dat gebeurt nu nog. Bionext, de organisatie die de samenwerking binnen biologische ketens van boer tot consument verbetert, lanceert deze maand de campagne Man in de Pan. Daarmee wil Bionext bij consumenten aandacht vragen voor de mannelijke dieren in de biologische keten. Dat zijn er zo’n 440.000.

Goede smaak

“De ondertitel van onze campagne is ‘een kwestie van goede smaak’,” zegt Heleen Klinkert, projectleider van de campagne bij Bionext. Die ondertitel heeft een dubbele betekenis. “Ten eerste willen we laten zien dat mannelijke dieren smakelijk, en daarmee waardevol zijn. Zuivel en eieren consumeren vinden we heel normaal. Dat hierbij ook mannelijke dieren geboren worden, waarvoor nu geen plaats is in de voedselproductie, is bij veel consumenten onbekend.”

Op de website van Man in de Pan staan onder andere eenvoudige recepten met vlees van mannetjesdieren. Het idee is simpel: grotere bekendheid voor de mannetjesdieren als kookproduct, leidt tot meer vraag bij de consument. De consument zoekt verkooppunten en stimuleert zo het aanbod vanuit winkels en webshops.

Op die manier streeft de campagne naar een volwaardige plek voor de mannetjesdieren op het bedrijf en op het bord.

Gevolgen consumptiepatroon

Want ook mannelijke dieren verdienen een biologisch volwaardig leven, zegt Klinkert. “Een pak biologische melk per week drinken, of 100 gram biologische kaas per week eten, betekent een bijproductie van 600 gram biologisch kalfsvlees per jaar. Goede smaak betekent ook je bewust zijn van de gevolgen van je consumptiepatroon.”

Het overhouden van mannetjesdieren als bijproduct is niet alleen een probleem in de biologische sector. Ook in de reguliere landbouw is dit een onderwerp van discussie. Toch treft het vraagstuk de biologische boeren in het bijzonder. Klinkert: “Bioboeren willen alle dieren op hun boerderij een biologisch en goed leven geven, niet alleen de vrouwtjes. Voor hen is het moeten afstaan of doden van mannelijke dieren een doorn in het oog.”

Stijgende populariteit

In de media groeit de aandacht voor de mannetjesdieren-kwestie, onder andere doordat bekende namen uit de culinaire wereld kansen zien in het gebruik van mannetjesdierenvlees. Culinair journalist Joël Broekaert en Joris Bijdendijk, chefkok van restaurant RIJKS, schoven al aan bij tv-programma De Wereld Draait Door en stelden de vraag: waarom zouden we dit vlees eigenlijk níet eten? Afgelopen jaar bracht Bijdendijk een speciaal geitenbokmenu op de kaart van zijn gelauwerde restaurant.

Klinkert ziet ook een maatschappelijke trend: consumenten zijn kritischer en willen weten waar hun voedsel vandaan komt. Toch is het nog niet mogelijk om alle biologische mannetjesdieren ook biologisch groot te brengen.

Waarom eigenlijk? Klinkert: “Niet alleen is de consumentenvraag naar vlees van mannetjesdieren op dit moment te klein. Ook vraagt het houden van de mannetjesdieren op de biologische bedrijven een behoorlijke investering van de bioboeren. Het vlees is dus wat duurder dan mensen gewend zijn.”

Hulp bij financiering

Triodos Bank stimuleert de productie van biologische landbouw en voeding. Triodos Bank kan boeren die financiering voor zo’n investering nodig hebben, mogelijk helpen. “Omdat deze boeren meestal al andere biologische producten zoals melk of eieren produceren, passen ze bij Triodos Bank,” zegt Michiel Wagener, relatiemanager landbouw en voeding bij Triodos Bank. “Als financieel dienstverlener kunnen wij gesprekspartner zijn in het bepalen van het soort financiering en het precieze doel ervan.”

Naast een financiering vanuit Triodos Bank zelf, kunnen boerenbedrijven met een groenverklaring ook financiering krijgen uit het Triodos Groenfonds, een van de duurzame beleggingsfondsen van Triodos Bank.

Crowdfunding

Samenwerking met derde partijen is ook een optie. Triodos Bank kan hierbij in een aantal gevallen bemiddelen. “En boeren kunnen zelf een handje helpen door financiering te zoeken. Denk bijvoorbeeld aan crowdfunding.”

De motivatie bij bioboeren om te investeren is er, zegt Klinkert. Tel dat op bij de media-aandacht en de toenemend kritische houding van consumenten, en de conclusie is duidelijk. “Het moment voor een omschakeling is nu gekomen.”

Tekst: Mathijs Groot
Fotografie: Bionext